در دنیای مدرن، برق نقش حیاتی در زندگی انسان ایفا میکند. از روشنایی منازل و ادارات گرفته تا راهاندازی تجهیزات پزشکی و صنعتی، همه و همه به این منبع انرژی وابستهاند. با این حال، قطعی برق میتواند به طور ناگهانی رخ دهد و زندگی را مختل کند. در چنین شرایطی، دیزل ژنراتور به عنوان ناجی به کمک ما میآید؛ این دستگاهها در واقع یک نوع ژنراتور تولید کنندهی برق هستند که سوختشان گازوئیل بوده و از طریق حرکت، انرژی برق تولید میکنند. در این مقاله قصد داریم به طور جامع توضیح دهیم که دیزل ژنراتور چیست و به طور کامل با این وسیله مهم آشنا شویم.
دیزل ژنراتور چیست؟
در پاسخ به سؤال دیزل ژنراتور چیست باید بگوییم که دیزل ژنراتور دستگاهی است که با استفاده از موتور دیزلی و ژنراتور، برق تولید میکند. موتور دیزل با احتراق داخلی کار میکنند و از طریق سوزاندن گازوئیل، انرژی گرمایی تولید میکند که این انرژی به حرکت میللنگ تبدیل شده و ژنراتور را به چرخش در میآورد. ژنراتور نیز با چرخش، انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل میکند.
انواع دیزل ژنراتور چیست؟
دیزل ژنراتورها در انواع مختلفی با توجه به کاربرد، توان و نوع سوخت مصرفی دستهبندی میشوند.
از نظر کاربرد:
- استندبای: این نوع ژنراتورها برای تامین برق در مواقع اضطراری مانند قطعی برق سراسری یا نقص در سیستم برق اصلی مورد استفاده قرار میگیرند.
- پرایم: از این ژنراتورها به عنوان منبع اصلی برق در مکانهایی که به شبکه برق سراسری دسترسی ندارند، مانند مناطق روستایی یا کارگاههای راه دور استفاده میشود.
از نظر توان:
- خانگی: این نوع ژنراتورها برای تامین برق منازل ویلایی یا مصارف سبک اداری و تجاری با توانی بین ۳ تا ۳۰ کیلووات تولید میشوند.
- صنعتی: ژنراتورهای صنعتی با توان بالاتر از ۳۰ کیلووات برای تامین برق کارخانجات، بیمارستانها و مراکز بزرگ طراحی شدهاند.
از نظر نوع سوخت مصرفی:
- دیزل: رایجترین نوع ژنراتور که از گازوئیل به عنوان سوخت استفاده میکند و در اینجا نیز این نوع ژنراتورها مورد بحث ما هستند.
- گازی: این نوع ژنراتورها از گاز طبیعی به عنوان سوخت استفاده میکنند و به دلیل آلایندگی کمتر، در مقایسه با نوع دیزلی، محیط زیست را کمتر آلوده میکنند.
اجزای دیزل ژنراتور چیست؟ (ژنراتور گازوییلی)
دیزل ژنراتورها از اجزای مختلفی تشکیل شدهاند که هر کدام وظیفهای خاص را بر عهده دارند. مهمترین اجزای این دستگاه عبارتند از:
1. موتور ژنراتور:
قلب تپنده دیزل ژنراتور، موتور دیزل است. این موتور با سوزاندن گازوئیل، انرژی گرمایی تولید میکند که این انرژی به حرکت میللنگ تبدیل شده و ژنراتور را به چرخش در میآورد. موتورهای دیزل به دلیل استحکام و طول عمر بالا، در شرایط سخت آب و هوایی نیز به طور مداوم کار میکنند.
2. دینام (ژنراتور):
ژنراتور با چرخش توسط موتور دیزل، انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل میکند. دینامها در دو نوع سنکرون و آسنکرون ساخته میشوند. دینامهای سنکرون ولتاژ و فرکانس ثابتی تولید میکنند و برای مصارف عمومی مناسبتر هستند. دینامهای آسنکرون قیمت پایینتری دارند، اما ولتاژ و فرکانس آنها ثابت نیست و برای مصارف خاص مانند جوشکاری مناسب هستند.
3. سیستمهای سوخت (تانک):
وظیفه این سیستم، تامین سوخت مورد نیاز موتور دیزل است. این سیستم شامل اجزایی مانند مخزن سوخت، پمپ سوخت، فیلتر سوخت و انژکتور میشود. مخزن سوخت باید از جنس مرغوب باشد و به طور کامل عایقبندی شده باشد تا از نشت گازوئیل جلوگیری کند. پمپ سوخت وظیفه دارد گازوئیل را از مخزن به انژکتورها پمپاژ کند. فیلتر سوخت ذرات معلق و ناخالصیهای موجود در گازوئیل را جدا میکند. انژکتورها گازوئیل را به صورت پودر شده به داخل محفظه احتراق موتور تزریق میکنند.
4. رگولاتور ولتاژ:
رگولاتور ولتاژ وظیفه دارد ولتاژ خروجی ژنراتور را در یک سطح ثابت نگه دارد. این امر برای جلوگیری از آسیب دیدن دستگاههای برقی متصل به ژنراتور ضروری است.
5. سیستمهای خنک کننده و اگزوز:
سیستم خنک کننده وظیفه دارد گرمای تولید شده توسط موتور دیزل را دفع کند. این سیستم میتواند از نوع آب خنک یا هوا خنک باشد. سیستم خنک کننده آب خنک از اجزایی مانند پمپ آب، رادیاتور و فن تشکیل شده است. سیستم خنک کننده هوا خنک از اجزایی مانند فن و مجاری هوا تشکیل شده است. اگزوز وظیفه دارد دود و گازهای حاصل از احتراق را به خارج از موتور دیزل هدایت کند.
6. سیستمهای روانکاری:
وظیفه این سیستم، روانکاری قطعات متحرک موتور دیزل و ژنراتور است. این سیستم شامل اجزایی مانند پمپ روغن، فیلتر روغن و مخزن روغن میشود. پمپ روغن وظیفه دارد روغن را به تمام نقاط موتور و ژنراتور پمپاژ کند. فیلتر روغن ذرات معلق و ناخالصیهای موجود در روغن را جدا میکند. مخزن روغن روغن اضافی را ذخیره میکند و از گرم شدن بیش از حد روغن جلوگیری میکند.
7. شارژر باتری:
شارژر باتری وظیفه دارد باتری دیزل ژنراتور را شارژ کند. باتری برای استارت زدن موتور و تامین برق در مواقعی که ژنراتور خاموش است، استفاده میشود.
8. کنترل پنل:
کنترل پنل به کاربر امکان میدهد تا عملکرد دیزل ژنراتور را کنترل و تنظیم کند. از جمله اطلاعاتی که میتوان از طریق کنترل پنل مشاهده کرد، میتوان به ولتاژ، فرکانس، جریان، دور موتور و دمای آب اشاره کرد.
۹. مجمع اصلی / قاب (شاسی):
مجمع اصلی یا قاب وظیفه دارد تمام اجزای دیزل ژنراتور را در کنار هم نگه دارد و از آنها محافظت کند. قاب معمولا از جنس فولاد است و باید به طور کامل ضد زنگ باشد. علاوه بر اجزای ذکر شده، دیزل ژنراتورها ممکن است دارای اجزای دیگری مانند سایلنت باکس، سیستم اطفاء حریق، سیستم عایق صدا و سیستم کنترل از راه دور نیز باشند.
علت انتخاب بیشتر دیزل ژنراتورها نسبت به ژنراتورهای گاز طبیعی
دلایل متعددی برای انتخاب بیشتر دیزل ژنراتورها نسبت به ژنراتورهای گاز طبیعی وجود دارد که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت دسترسی: گازوئیل در مقایسه با گاز طبیعی در اکثر نقاط جهان به راحتی در دسترس است.
- قابلیت اطمینان: دیزل ژنراتورها به دلیل استفاده از موتورهای دیزلی، از استحکام و طول عمر بالایی برخوردارند و میتوانند در شرایط سخت آب و هوایی نیز به طور مداوم کار کنند.
- راندمان: دیزل ژنراتورها به طور کلی راندمان بالاتری نسبت به ژنراتورهای گاز طبیعی دارند.
- قیمت: دیزل ژنراتورها به طور کلی قیمت پایینتری نسبت به ژنراتورهای گاز طبیعی دارند.
میزان مصرف سوخت دیزل ژنراتور
میزان مصرف سوخت انواع دیزل ژنراتور به عوامل مختلفی مانند توان ژنراتور، نوع موتور، بار و شرایط محیطی بستگی دارد. به طور کلی، دیزل ژنراتورها به ازای هر کیلووات ساعت برق تولیدی، بین ۰.۲ تا ۰.۳ لیتر گازوئیل مصرف میکنند.
مزایای استفاده از دیزل ژنراتور
انواع دیزل ژنراتور داراز مزایای زیر است:
- قابلیت اطمینان بالا: دیزل ژنراتورها به دلیل استفاده از موتورهای دیزلی، از استحکام و طول عمر بالایی برخوردارند و میتوانند در شرایط سخت آب و هوایی نیز به طور مداوم کار کنند.
- کاربردهای متنوع: دیزل ژنراتورها در مصارف خانگی، صنعتی، تجاری و… کاربرد دارند و میتوان از آنها به عنوان منبع برق اصلی یا برق اضطراری استفاده کرد.
- قابلیت جابجایی: برخی از دیزل ژنراتورها به صورت پرتابل طراحی شدهاند و به راحتی قابل حمل و جابجایی هستند.
- قیمت مناسب: دیزل ژنراتورها در مقایسه با سایر منابع برق اضطراری مانند ژنراتورهای خورشیدی، قیمت مناسبتری دارند.
نکات مهم در انتخاب دیزل ژنراتور
- انتخاب دیزل ژنراتور مناسب به عوامل مختلفی مانند میزان برق مصرفی، نوع کاربرد، بودجه و… بستگی دارد.
- میزان برق مصرفی: اولین قدم در انتخاب دیزل ژنراتور، تعیین میزان برق مصرفی مورد نیاز است. برای این کار باید توان کلی تمام دستگاههایی که میخواهند توسط ژنراتور برقرسانی شوند را محاسبه کنید.
- نوع کاربرد: همانطور که گفته شد، دیزل ژنراتورها در انواع مختلفی با کاربردهای متفاوت تولید میشوند. بنابراین باید با توجه به نیاز خود، نوع مناسب را انتخاب کنید.
- بودجه: دیزل ژنراتورها در قیمتهای مختلفی عرضه میشوند. بنابراین باید با توجه به بودجه خود، ژنراتوری را انتخاب کنید که از نظر کیفیت و قابلیتها مناسب باشد.
نکات نگهداری از دیزل ژنراتور
برای اینکه انواع دیزل ژنراتور شما به خوبی کار کند و طول عمر آن افزایش یابد، باید به طور منظم از آن نگهداری کنید. برخی از مهمترین نکات نگهداری از دیزل ژنراتور عبارتند از:
- انجام سرویسهای دورهای: طبق دستورالعمل سازنده، باید در فواصل منظم سرویسهای دورهای ژنراتور را انجام دهید. این سرویسها شامل تعویض روغن و فیلترها، بررسی وضعیت قطعات و تنظیمات ژنراتور میباشد.
- استفاده از سوخت و روغن مناسب: از سوخت و روغن با کیفیت و مناسب با مشخصات موتور ژنراتور خود استفاده کنید.
- کنترل منظم ژنراتور: به طور منظم ژنراتور را از نظر نشتی روغن و آب، وضعیت باتری و کارکرد صحیح قطعات بررسی کنید.
- انبارداری در محیط مناسب: هنگامی که از ژنراتور استفاده نمیکنید، آن را در محیطی خشک و به دور از گرد و غبار نگهداری کنید.
سخن پایانی
دیزل ژنراتورها دستگاههایی هستند که با استفاده از موتور دیزل و ژنراتور، برق تولید میکنند. این دستگاهها در انواع مختلفی با توجه به کاربرد، توان و نوع سوخت مصرفی دستهبندی میشوند. اجزای دیزل ژنراتور با توجه به نوع آن میتواند متفاوت باشد.